ارزیابی توانایی تثبیت نیتروژن دو ژنوتیپ لوبیا قرمز در پاسخ به مقادیر مختلف نیتروژن و رقابت علف هرز

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف نیتروژن (0، 25، 50 و100% حداکثر نیاز خالص گیاه) و تراکم های علف هرز تاج خروس (0، 4 و 28 بوته در متر در ردیف) روی دو ژنوتیپ لوبیا (لاین d81083 و رقم گلی) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در تابستان سال 1389 به اجرا در آمد. پس از آماده سازی زمین، بذرهای تلقیح شده لوبیا با باکتری ریزوبیوم به صورت خطی کشت گردیدند. هر واحد آزمایشی شامل چهار ردیف کاشت به طول 5/5 متر و فاصله بین ردیف ها 50 سانتی متر بود. بذرهای تاج خروس روی یک ردیف و به فاصله پنج سانتی متری از ردیف های لوبیا در عمق حدود یک سانتی متر کشت شدند. آبیاری به صورت بارانی در طول دوره کشت به صورت سه روز یک بار انجام می گرفت. تیمار کودی به صورت تقسیط شده (40% بعد از سبز شدن و 60% در ابتدای مرحله تشکیل غلاف) به کار برده شد. نتایج نشان داد که دو ژنوتیپ مورد مطالعه از نظر ارتفاع بوته، فعالیت آنزیم نیتروژناز، وزن ریشه، میزان کلروفیل، تعداد غلاف، تعداد بذر درغلاف، وزن 100 دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت با یکدیگر اختلاف معنی داری دارند. همچنین تیمار مقادیر مختلف نیتروژن و تراکم های مختلف تاج خروس بر کلیه صفات مورد بررسی لوبیا و تاج خروس اثر معنی دار نشان دادند. به طور کلی رقم گلی از فعالیت آنزیمی، وزن ریشه و تعداد بذر در غلاف بیشتری نسبت به لاین d81083 برخوردار بود. بیشترین وزن ریشه، کارآیی فتوسیستم ? و تعداد بذر در غلاف زمانی که 100 درصد حداکثر نیاز گیاه به نیتروژن برآورده شده بود به دست آمد. افزایش در تراکم تاج خروس سبب کاهش معنی داری در فعالیت آنزیمی، وزن ریشه، کارآیی فتوسیستم ? و تعداد بذر در غلاف گردید. علاوه بر این افزایش تراکم تاج خروس سبب کاهش رشد رویشی لوبیا از جمله سطح برگ و وزن خشک اندام هوائی شد. تعداد و وزن گره های تثبیت کننده نیتروژن نیز با افزایش تراکم تاج خروس کاهش یافتند. افزایش مصرف نیتروژن تا مرز 50 درصد سبب افزایش تعداد گره ها شد اما مصرف بیشتر از آن به کاهش گره زائی منجر گردید. در مجموع عملکرد نهائی رقم گلی بیش از لاین d81083 به دست آمد، هرچند که در هر دو ژنوتیپ عملکرد دانه متأثر از تیمار کودی و تراکم علف هرز به ترتیب افزایش و کاهش نشان داد.